BS. Thân Trọng Thạch – BS. Lê Thái Thanh Khuê
Trữ đông tinh trùng là gì?
Trữ đông tinh trùng là quy trình đông lạnh và bảo quản tinh trùng để sử dụng trong tương lai. Tinh trùng được trữ lạnh bằng một môi trường đặc chuyên biệt, sau đó bảo quản trong nitơ lỏng ở -196°C trong nhiều năm. Sau khi rã đông, tinh trùng sẽ trở về môi trường sinh lý bình thường và có thể được sử dụng để thụ tinh với noãn. Ở nhiệt độ cực thấp, thông thường là -196 độ C hầu hết các hoạt động sinh học bên trong tế bào gồm các phản ứng sinh hóa và hoạt động trao đổi chất bị ngừng lại. Nhờ đó tế bào sống có thể bảo quản trong thời gian lâu.
Hình 1 Trữ đông tinh trùng giúp bảo tồn khả năng sinh sản ở người nam (Nguồn)
Trữ đông tinh trùng đã có từ hơn 200 năm trước. Năm 1776 một linh mục người Ý đã ghi lại những ảnh hưởng của tuyết đối với tinh trùng. Ông nhận thấy khi bảo quản trong tuyết tinh trùng có xu hướng chuyển động chậm lại, và chúng có dấu hiệu hồi sinh khi được làm ấm lại. Từ năm 1938 đến năm 1945, nhiều nhà khoa học đã ghi nhận tinh trùng có thể sống sót trong tình trạng đông lạnh, nhưng rất ít người có thể thụ tinh thành công với trứng sau đó. Bước đột phá lớn đầu tiên trong lĩnh vực đó là vào năm 1949 khi một phương pháp được phát triển bằng cách sử dụng một chất dạng sirô được gọi là glycerol để bảo vệ tinh dịch khỏi bị thương trong quá trình đông lạnh. Các ngân hàng tinh trùng đầu tiên trên thế giới được thành lập ở Iowa và Tokyo vào năm 1964. Ngân hàng tinh trùng chính thức đầu tiên ở Ireland được thành lập vào năm 1998 tại Rotunda.
Những ai nên thực hiện trữ đông tinh trùng?
Hình 2 Trữ đông tinh trùng có thể thực hiện với nhiều chỉ định khác nhau (Nguồn)
Một trong những nguyên nhân lớn là độ tuổi, nam giới gặp nhiều vấn đề về khả năng sinh sản hơn sau tuổi 40. Trữ đông tinh trùng có thể cân nhắc trên những người:
- Nam giới bị mắc các bệnh ác tính, có sử dụng hóa chất hay xạ trị trong quá trình điều trị.
- Bệnh nhân bị mắc các bệnh tự miễn hay các bệnh lý khác có khả năng ảnh hưởng đến chất lượng cũng như số lượng tinh trùng như quai bị, viêm nhiễm nặng nam khoa…
- Đối tượng nam giới thường xuyên làm việc trong môi trường độc hại.
- Khả năng sinh tinh không ổn định, gặp một số vấn đề về sinh sản như rối loạn cương dương, vô sinh hiếm muộn.
- Các cặp vợ chồng có thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm mà đến thời điểm chọc hút trứng, người chồng phải đi xa.
- Xét nghiệm thấy khả năng di động của tinh trùng kém, mật độ tinh trùng quá ít không đảm bảo được cho sự thụ thai.
- Trước khi phẫu thuật như thắt ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt, bàng quang, cột sống
- Trước khi phẫu thuật chuyển giới
Quy trình trữ đông tinh trùng thực hiện như thế nào?
Hình 3 Quy trình các bước trữ đông tinh trùng (Nguồn)
- Xét nghiệm máu
Cần thực hiện một số xét nghiệm để đảm bảo rằng bệnh nhân không bị nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả HIV, Viêm gan B và giang mai.
- Lấy mẫu tinh trùng
Mẫu tinh trùng nên được lấy bằng cách thủ dâm và xuất tinh vào trong một lọ chứa đặc biệt (vô trùng, miệng rộng, được làm bằng chất liệu không gây độc cho tinh trùng).
Một số lưu ý để có thể đảm bảo lấy được mẫu tinh trùng:
- Kiêng xuất tinh 2 – 7 ngày để mẫu xét nghiệm có chất lượng
- Không nên cho bệnh nhân lấy mẫu tinh trùng vào những ngày bệnh nhân đang sốt, ốm hay sử dụng nhiều rượu bia.
- Việc lấy mẫu nên được thực hiện tại cơ sở y tế để đảm bảo mẫu không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố nào.
- Tiến hành trữ lạnh tinh trùng
Hiện nay trong y học có 2 phương pháp trữ lạnh tinh trùng được ứng dụng phổ biến là phương pháp đông lạnh chậm và thủy tinh hóa:
- Đông lạnh chậm (Slow Freezing)
Đông lạnh chậm là phương pháp trữ lạnh dựa trên sự khử nước. Một lượng nhỏ chất bảo vệ lạnh được thêm vào mẫu tinh trùng và hỗn hợp được làm lạnh từ từ đến -196°C. Đông lạnh chậm đã được sử dụng rộng rãi để lưu trữ mẫu tinh dịch bình thường.
- Thủy tinh hóa (Vitrification)
Kỹ thuật này bao gồm việc đặt tinh trùng di động đã chọn vào môi trường có chất bảo vệ lạnh, sau đó cho chúng tiếp xúc trực tiếp với nitơ lỏng ở -196°C để bảo tồn chức năng và sự trao đổi chất của tế bào. Thủy tinh hóa thường được chỉ định đối với những tinh trùng có chất lượng thấp hoặc mẫu tinh trùng lấy từ thủ thuật.
Hình 4 Quá trình trữ đông tinh trùng (Nguồn)
- Trữ lạnh và bảo quản
Các mẫu của bạn sẽ được đông lạnh để sử dụng trong tương lai trong bể chứa nitơ lỏng. Khoảng thời gian mà phòng khám sẽ lưu trữ tinh trùng của bạn khác nhau, và tinh trùng được lưu trữ trên 20 năm đã được sử dụng thành công. Khi muốn sử dụng mẫu tinh trùng, tinh trùng trữ đông sẽ được rã. Theo các báo cáo tỷ lệ tinh trùng sống sót sau rã đông với phương pháp trữ thường quy là hơn 50%, tinh trùng sống sót có khả năng thụ tinh với trứng tương đương mẫu tinh trùng tươi. Nghiên cứu của Chuan Huang và cộng sự (2019) ghi nhận thời gian trữ đông trên 5 năm có ảnh hưởng đến tỷ lệ sống của tinh trùng sống sau rã. Nhưng thời gian trữ đông khác nhau không ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh, tỷ lệ thai lâm sàng, tỷ lệ sẩy thai và tỷ lệ thai sinh sống khi thực hiện IUI (bơm tinh trùng vào buồng tử cung) hoặc thụ tinh trong ống nghiệm trong ít nhất là 15 năm2.
Lợi ích của việc trữ đông tinh trùng là gì?
Trữ đông tinh trùng đã được thực hiện thành công từ năm 1953. Đây là một quá trình hiệu quả cao cho những người muốn bảo tồn khả năng sinh sản của mình. Tất nhiên, một số tinh trùng không sống sót sau quá trình đông lạnh, nhưng khả năng sống sót sau tan băng của tinh trùng là hơn 50%. Nếu mẫu có chất lượng cao, mức giảm này không phải là vấn đề để thụ thai thành công một em bé khỏe mạnh. Điều này là do số lượng tinh trùng trung bình dao động từ 15 triệu đến hơn 200 triệu tinh trùng trên một ml tinh dịch. Với sự phát triển của các phương pháp thụ tinh ống nghiệm hiện đại như ICSI, chỉ cần một tinh trùng cho mỗi trứng trong IVF đã có thể thụ thai thành công. Tinh trùng không mất hiệu quả khi đông lạnh/ rã đông và có khả năng thụ tinh giống như tinh trùng tươi và không có sự khác biệt trong thụ tinh giữa tinh trùng đông lạnh và tinh trùng tươi. Hiện tại, chưa có bằng chứng nào cho thấy việc sử dụng tinh trùng đông lạnh làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe ở trẻ sơ sinh3.
Tóm lại,
Kỹ thuật trữ lạnh tinh trùng khá đơn giản nhưng trong quá trình thực hiện có thể làm ảnh hưởng tới chất lượng tinh trùng, nhất là vào giai đoạn trữ và rã đông, do thời điểm này phải thay đổi nhiệt độ đột ngột, gây nên hiện tượng sốc nhiệt, dễ làm ảnh hưởng đến khả năng sống của tinh trùng. Trước khi quyết định trữ tinh trùng, người bệnh cần được bác sĩ thăm khám và tư vấn kỹ xem trường hợp của mình cần thiết phải trữ đông hay không. Điều này giúp tối ưu chi phí trong điều trị. Chúc các cặp đôi sớm gặp được con yêu của mình nhé!